درمان دیر خوابیدن کودکان : راهکار عملی – علت بد خوابیدن کودکان
علت بد خوابیدن کودکان چیست؟
درمان دیر خوابیدن کودکان به بالا رفتن کیفیت خواب فرزندمان منجر می‌شود.
این نوشتار برای حل مشکلات خواب کودکان ۳ ساله و بزرگتر نوشته شده است ولی برای حل مشکل دیر خوابیدن نوزادان و حتی بزرگسالان نیز می‌تواند مفید باشد.
ساختار این نوشتار به این شکل است:
- عوارض دیر خوابیدن در شب
- بهترین زمان برای خواب شبانه
- کارهای قبل از خواب کودکان: کارهایی که قبل از خواب باید انجام داد
- عادتهای درست خوابیدن
- تنظیم خواب کودک
- مضرات نور آبی
- خواب بعد از ورزش
- قهوه برای بیدار ماندن
- بهترین رنگ چراغ خواب
- درمان بی خوابی کودکان با داروهای گیاهی
- عادتهای درست خوابیدن
۱٫ عوارض دیر خوابیدن در شب
خواب به موقع تاثیرات مختلف و مفیدی بر فرزندانمان دارد:
تاثیر خواب بر رشد کودک
تحقیقات نشان داده است که میزان رشد کودکانی که زودتر از ساعت ۱۰ شب خوابیده‌اند بیش از کودکان دیگر است.
لذا اگر می‌خواهیم میزان رشد فرزندمان زیادتر شود،بهتر است فرزندمان سر شب بخوابد.
همچنین زود خوابیدن موجب کمتر بیمار شدن کودکان می‌شود.
تاثیر خواب بر یادگیری کودکان
. اگر فرزندمان به موقع بخوابد و صبح زود و پرانرژی بیدار شود، در تحصیل هم موفق‌تر خواهد بود.
در این خصوص پیشنهاد می‌کنم مقاله “چکار کنم پسرم درس بخواند؟ “ را مطالعه کنید.
معلمین معتقد هستند خواب‌آلوده بودن و کسل بودن باعث کاهش دریافت مطالب در کلاس می‌شود.
و معلم و سیستم آموزشی و نیز هم‌کلاسی‌ها رفتار خوبی با شاگرد‌هایی که در سرکلاس بخوابند ندارند.
بنابراین جدای از تاثیر میزان خواب بر یادگیری ، اگر فرزندمان در کلاس خواب‌آلوده باشد، از لحاظ موقعیت اجتماعی و ارتباط با هم‌کلاسی‌ها به مشکل می‌خورد.
تاثیر خواب کافی بر اخلاق و رفتار
تجربه نشان داده‌است که خلق و خوی کودکانی که از خواب کافی و به موقع برخوردار می‌باشند،بسیار بهتر و قابل تحمل تر از فرزندانی است که خواب مناسبی ندارند!
کمبود خواب موجب کاهش سطح تحمل و صبر می‌باشد.
لذا وقتی خواب فرزندمان بهم می‌خورد،معمولا زودرنج‌تر و بداخلاق‌تر می‌شود.
زمان خواب فرزند : زمان استراحت والدین
از دید بسیاری از والدین!، مهمتر دلیل برای خوابیدن به موقع کودکان، استراحت والدین و داشتن زمانی برای رسیدگی به کارهای شخصی می‌باشد.
معمولا خانه هنگام خواب کودک آرامش می‌یابد،
والدین فرصت مطالعه و انجام کار خانه را می‌یابند و …
فکر می‌کنم همین چهار مورد کافی است که ما این مقاله را بخوانیم و به آن عمل کنیم تا فرزندمان خواب به موقع و مناسبی را تجربه نماید.
۲٫ بهترین زمان برای خواب شبانه
بعد از غروب آفتاب بهترین زمان برای استراحت می‌باشد، البته معمولا در خانواده‌های امروزی فرزندان زودتر از ساعت ده شب (و یا ندرتا ۹ شب ) به خواب نمی‌روند.
در این نوشتار دنبال این می‌باشیم که فرزندانمان به راحتی تا قبل از ساعت ده بخوابند و خواب عمیق و خوبی را تجربه کنند.
۳٫ روش‌های عملی درمان دیر خوابیدن کودکان
برای درمان دیر خوابیدن کودکان باید موارد مختلف و متفاوتی را رعایت نماییم.
اگر تمام نکات گفته شده را اجرا کنیم، فرزندمان به راحتی در موقع مناسب به خواب می‌رود.
البته در صورتی که بی خوابی شبانه فرزندمان به علت مشکلات حاد جسمی و یا بیماری می‌باشد، توصیه‌های این نوشتار جای مشورت گرفتن از یک پزشک را نمی‌گیرد. ولی اجرای این راهکارها اثرات غیر قابل انکاری بر درمان دیر خوابیدن کودکان دارد.
۴٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : آرامش در طول روز
با اضطراب و استرس نمی‌توان خواب خوبی داشت،
زمانی که ما مشکلی داشته باشیم،برنامه خوابمان بهم می‌خورد.
مثلا وقتی آقایان چکشان کم داشته باشد، خوابشان مختل می‌شود!
فرزندان ما نیز همینطور هستند،
شاید بپرسید مگر کودکان هم استرس می‌گیرند؟
متاسفانه قرار گرفتن در زندگی‌های امروزی بار استرس زیادی را روی فرزندانمان قرار می‌دهد.
کودکان ما از سنین پایین باید اضطراب و استرس را تمرین کنند.
بحث در مورد مدیریت استرس و اضطراب از بحث این مقاله خارج است،
یادمان باشد اگر فرزندمان خواب خوبی ندارد،شاید به دلیل استرس است!
به نمونه‌هایی از استرس‌های فرزندانمان توجه کنید:
اختلاف میان والدین ، عامل اختلال در خواب کودکان
لطفا برای داشتن فرزندانی سالم ،درس‌خوان، توانمند و موفق، برای رابطه‌تان با همسرتان وقت بگذارید.
اگر با هم اختلافی دارید حل کنید. من دو مقاله در این زمینه در سایت قرار داده‌ام:
چگونه رابطه‌ی بهتری با همسرمان داشته باشیم؟
اگر به هر دلیلی نتوانستید رابطه بین خودتان را اصلاح کنید و اختلافتان را حل کنید، لطفا در مقابل فرزندانتان با هم دعوا نکنید!
در مرحله آخر اگر مجبور شدید در برابر فرزندانتان با هم دعوا کنید و یا کودکانتان از اختلاف بین شما مطلع شدند،
لااقل وقتی با هم آشتی می‌کنید، بگذارید کودکانتان هم بفهمند که مشکل و اختلاف بین شما حل شده است، و وضعیت خانه عادی شده است!
همین راهکارهای ساده، باعث می‌شود فرزندانتان استرس کمتری را تجربه کنند!
تغییر در مدرسه یا معلم و یا …
شغل فرزندان ما تحصیل است،اگر به هر دلیل تغییری در شرایط تحصیلشان رخ دهد، استرس می‌گیرند!
مثلا وقتی معلم کلاس فرزندمان تغییر کند و یا حتی جای نشستن فرزندمان در کلاس تغییر کند و یا …
در این زمان‌ها باید حواسمان باشد که فرزندمان ممکن است دچار استرس شود،شاید با یک سفر تفریحی، یا حتی یک پارک رفتن و … بتوانیم اثر استرس را خنثی کنیم!
اضافه شدن فرزند جدید به خانواده
رخ‌دادن حوادث ناگوار
…
برای هر یک از این موارد مهم‌ترین راهکار ایجاد یک تکیه‌گاه مطمئن برای فرزندانمان می‌باشد.
اینکه بدانیم یک فردی هست که می‌تواند مشکلات ما را حل کند و من را در هر شرایط به سلامت نگهدارد،
و او حواسش به من هست،
از حال و روزم خبر دارد و من می‌توانم خواسته‌هایم را به او بگویم و از او کمک بخواهم،
در کاهش اضطراب من نقش موثر دارد.
همین مطلب را به فرزندمان بگوییم،
بگوییم که هر شب قبل از خواب به امام رمانش سلام کند و از آن بزرگ بخواهد که او را حفظ نماید.
تجربه شخصی من برای مراجعین این بوده است که فرزندان ما از سنین پایین این مطلب را درک می‌کنند و توجه آنان به ولی‌دوران و امام زمانشان برای ایشان نیز موثر و راهگشا می‌باشد. از حدود سه سالگی می‌توان فرزندانمان را عادت دهیم که شبانگاهان قبل از خواب به امام زنده خود سلام دهند و هنگام خواب خودشان را به ایشان بسپارند. این امر موجب اطمینان و آرامش بیشتر فرزندانمان می‌شود و نتیجتا خواب آرام و پایداری را تجربه خواهند نمود.
این مقاله را ببینید: تربیت فرزندان با محبت امام زمان علیه السلام
(مثلا دختری که می‌ترسد شب دزد به خانه‌شان بیاید، به او بگوییم که خودت را به امام زمان علیه السلام بسپار و از ایشان کمک بخواه)
این راهکار موجب خواب بهتر و با آسایش و آرامش فرزندانمان می‌شود.
فصل سوم کتاب “تربیت به روش سلطان بانو” به تربیت فرزندان با محبت اهل بیت علیهم السلام پرداخته است و شما می تو انید به صورت رایگان این قسمت کتاب را دانلود نمایید.
۵٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : کارهای قبل از خواب کودکان
شرطی شدن
کارهایی که قبل از خواب باید انجام داد تا خواب بهتری را تجربه نمود.
اگر فرززندمان هر شب قبل از خواب کار خاصی را انجام دهد، مثلا مسواک بزند، یا یک کتاب داستان مطالعه کند و یا هر کار دیگر، مغز شرطی می‌شود و هر زمان آن کار خاص صورت می‌گیرد، مغز خودش را برای خوابیدن آماده می‌کند.
داشتن یک سری کارهای معین قبل از خواب ( بدون در نظر گرفتن نوع آن کار) برای به خواب رفتن سریع مفید است.
رفتن به دستشویی
خیلی وقت‌ها فرزندمان راحت به خواب نمی‌رود، و یا بعد از خوابیدن بیدار می‌شود، به علت پر بودن مثانه. یکی از کارهای قبل از خواب کودکان (و همچنین بزرگسالان!!)رفتن به دستشویی است. این کار به سلامت جسمی ما هم کمک می‌کند.
تمیز بودن مجاری تنفسی
مخصوصا اگر در شهرهای بزرگ زندگی می‌کنیم،
و مجبوریم از هوای آلوده استفاده کنیم،خوب است فرزندمان را عادت دهیم قبل از خواب بینی و مجاری تنفسی را شستشو دهد.
کاری که قبل از وضو مستحب است انجام دهیم: گرداندن آب در بینی.
با تمیز شدن مجرای تنفسی،تنفس راحت‌تر صورت می‌گیرد و اکسیژن بیشتری به بدن و مغز می‌رسد.
این امر هم به بهبود کیفیت خواب ما کمک می‌کند و هم موجب بالا رفتن ضریب هوشی و بهبود در رشد جسمی می‌گردد.
فواید قصه گویی برای کودکان
یکی از زمان‌هایی که والدین می‌توانند مطالب آموزشی و اخلاقی را به راحتی به فرزندان منتقل کنند،
در زمان قصه‌گویی است. خوب است برخی شبها قبل از خواب برای فرزندمان قصه تعریف کنیم
و مطالب آموزشی خودمان را در قالب داستان برای او بیان کنیم.
البته داستانگویی یک هنر است و مهارتی آموختنی است، و خوب است والدین تا حدودی با این مهارت آشنا باشند،
ولی اگر در قصه گویی ضعیف هم باشید، فرزندتان از شنیدن داستان‌های شما لذت خواهد برد،
و علاوه بر درمان دیر خوابیدن کودکمان ، سنت‌ها و اخلاق و آداب اجتماعی هم به او منتقل می‌شود .
۶٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : شرایط محیطی مناسب
محیط خواب در خوابیدن سر وقت فرزندانمان موثر است،
به عنوان مثال توصیه می‌کنیم شرایط زیر در محیط خواب فرزندمان مهیا باشد:
دما
قطعا در فضای خیلی گرم یا خیلی سرد نمی‌توان به راحتی خوابید.
اگر می‌خواهیم فرزندمان به سرعت به خواب برود،باید دمای اطاق خواب را متعادل کنیم.
نور کم
وقتی ما در مقابل نور قرار می‌گیریم، بدن موادی را تولید می‌کند که خواب را از سرمان می‌برد.
این اثر در مقابل نورهای آبی و سفید شدیدتر می‌شود و در مقابل نور قرمز خیلی کمتر.
همچنین استفاده از لامپ‌های CFL و LED به جای لامپ‌های رشته‌ای موجب تشدید این مشکل می‌شود.
زیرا این لامپ‌ها نور آبی و سفید را به صورت انفجاری و لحظه‌ای تولید می‌کنند و فشار بیشتری را به چشم وارد می‌نمایند.
لذا پیشنهاد می‌کنم حداقل در اتاق‌های خواب بیشتر از لامپ‌های رشته‌ای استفاده کنیم.
اگر به هر علت لازم است اتاق خواب فرزندمان کاملا تاریک نباشد، بهترین رنگ چراغ خواب رنگ قرمز است. زیرا نور قرمز اثرات کمتری دارد.
برای مطالعه بیشتر به زبان انگلیسی می‌توانید روی جمله بالا کلیک فرمایید.
سکوت
نیاز به ذکر این نکته نیست که خوابیدن در محیط پرسر و صدا دشوار است،
ولی اگر فرزندمان را به خوابیدن در محیط کاملا آرام عادت دهیم،او با کمترین صدایی بیدار می‌شود.
پیشنهاد می‌کنم در این مورد خیلی سخت نگیریم و بگذاریم فرزندمان در محیط معمول خانه به خواب برود.
بوی خوش
بوی خوش یکی از آسان‌ترین روش‌ها برای بهبود کیفیت خواب است که برای تمام سنین (از نوزادی تا کهنسالی) قابل استفاده است،
قرار دادن یک عدد سیب در اتاق خواب،یا اسپری گلاب بر روی یک دستمال و قرار دادن آن در کنار بالش و یا زدن گلاب به صورت موجب خوابیدن سریع‌تر و با کیفیت بیشتر می‌باشد.
- قرار دادن سیب در اتاق خواب
بوی سیب : کمک به خواب کودکان
- قرار دادن گل محمدی و یا گلاب در کنار بالش
کالای خواب مناسب
در مقاله‌ای مجزا به اثر کالای خواب نامناسب پرداخته‌ایم. استفاده از کالای خواب طبیعی‌تر و مطابق با فرزندمان موجب بهبود خواب او می‌گردد.
۷٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : درمان بی خوابی کودکان با داروهای گیاهی
بسیاری از خوراکی‌ها بر روی خواب اثر مثبت دارند.
برگ چغندر
برگ چغندر موجب راحت‌تر خوابیدن بیماران می‌باشد.
اگر فرزندتان بیمار شده است،با برگ چغندر برایش آش و غذا بپذید، خواب بهتری خواهد داشت!
سنبل‌طیب و گل گاوزبان
ترکیب گل گاوزبان و سنبل طیب به کاهش استرس و خواب راحت کمک می‌کند.
پیشنهاد می‌کنم هفته‌ای یکبار از این دمننوش در خانه استفاده نمایید!
بادرنجبویه
بادرنجبویه گیاهی است که منتسب به امیرمومنان علیه السلام است.
اثرات زیادی بر روان و روح انسان دارد.
در برخی شهرها (مانند مشهد مقدس)جزئی از سبزی‌های خوردن است!
خوردنتازه و دمنوش آن موکدا توصیه می‌شود!
دارچین
دارچین خواب‌آور است!
برای تهیه دمنوش از دارچین،دارچین را در آب سرد بریزید و حدود یک ساعت روی شعله ملایم بجوشانید!
دمنوشی خوش رنگ و خوش مزه و خوش عطر به دست می‌آید که می‌توانید جایگزین چای سیاه نمایید!گلاب و گل‌محمدی
بوی گل محمدی و گلاب اثرات آرام‌بخش و خواب آور دارد.
از این ماده معطر در غذاها و شربت‌های خودتان استفاده کنید!
بهارنارنج
بسیار خوش‌بو و معطر و مفید برای خواب و آرامش
می‌توانید در غذاها و دمنوش‌ها از این گلبرگ‌ها استفاده کنید!
نعنا
گیاه آشنا و پر مصرف!
از دمنوش این گیاه غافل نشوید.
آویشن
از آویشن به عنوان ادویه‌ی غذا می‌توانید استفاده کنید.
دمنوش آویشن را بدون حرارت دادن و فقط با آب جوش مصرف نمایید.
البته اگر در قرار است از این دمنوش‌ها خانم‌های باردار یا شیرده استفاده کنند، حتما قبلا با پزشک مشورت بشود.
مصرف هر روزه از یک دمنوش توصیه نمی‌شود. بهتر است هر روز هفته از یک دمنوش استفاده کنید!
۸٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : درمان بی خوابی کودکان با عدم مصرف کافئین
حتما شما هم می‌دانید که خوردن قهوه خواب را کاهش می‌دهد.
این امر به علت وجود کافئین در قهوه است.
شاید بگویید اولا در ایران قهوه به ندرت استفاده می‌شود، و علاوه‌بر آن کسی به بچه‌ها قهوه نمی‌دهد!
ولی جالب است که بسیاری از مواد غذایی مورد استفاده فرزندانمان دارای کافئین می‌باشند!!!
یکی از مواد تشکیل‌دهنده‌ی بسیاری از شکلات‌ها کافئین است.
نوشابه‌ها دارای کافئین می‌باشد، مخصوصا نوشابه‌های انرژی‌زا که در برخی مواقع بیش از قهوه کافئین دارند.
حتی برخی از آبنبات‌ها هم کافئین دارند.
پیشنهاد می‌کنم اگر فرزندتان دچار بد خوابی است، برای یک هفته روی موادی که دارد می‌خورد تمرکز کنید، نوشابه،شکلات و آبنبات‌ها را قطع کنید و ببینید چه اتفاقی می‌افتد!
۹٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : درمان بی خوابی کودکان با عدم سیگار کشیدن
دود سیگار موجب اختلال در خواب می‌شود!
لطفا اگر سیگار می‌کشید،به خاطر فرزندتان سیگارتان را ترک کنید!
اگر نمی‌توانید سیگار را کنار بگذارید،لااقل محیط خانه را با دود سیگار مسموم نکنید!
طبق تحقیقات مختلف ،دود دست دوم سیگار موجب دیر خوابیدن ، افزایش بی‌قراری در طی خواب و خواب آلودگی در طول روز است. لطفا در منزل سیگار،قلیان و… نکشید!
- دیرخواب رفتن آنان
- اختلال در تنفس هنگام خواب
- حرکات غیر طبیعی، رفتارها، احساسات، درک و رویایی که در خواب، خواب، بین مراحل خواب و یا در هنگام خواب از خواب رخ می دهد.
- خواب آلودگی در طول روز
در تحقیق دیگری که در کانادا روی ۱۵۹۲ نوجوان صورت گرفته بود،بین میزان در معرض دود قرار گرفتن افراد و کاهش زمان خواب و نیز بی‌قراری در خواب ارتباط معنا داری دیده شده است.(جهت مطالعه بیشتر به زبان اصلی روی این لینک‌ها کلیک فرمایید)
۱۰٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : گرسنگی
کاهش قند خون در شبها موجب اختلال در خواب است.
بی‌خوابی،کابوس،و… از نتایج قند خون پایین است.
کودکان در دوران نوزادی به صورت مرتب جهت خوردن شیر بیدار می‌شوند.
برای داشتن خواب خوب پیشنهاد می‌کنم قبل از خواب فرزندمان یکی دو عدد خرما به آنان بدهیم.
این پیشنهاد را می‌توانید یک هفته اجرا کنید و اگر در روند خواب فرزندتان بهبودی دیدید این روش را ادامه دهید!
۱۱٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : شکم پر
خوابیدن با شکم پر موجب پایین آمدن کیفیت خواب است.
پیشنهاد ما فاصله داشتن زمان خوردن شام و زمان خوابیدن است.
وقتی معده انباشته از غذا باشد،نیاز دارد که خون زیادی به سمت معده پمپ شود تا معده بتواند با حرکت‌های خودش کمک به هضم غذا نماید.
از طرفی وقتی بخواب می‌رویم، فشار خون کاهش می‌یابد و لذا معده نمی‌تواند وظیفه خودش را به خوبی انجام دهد.
همین امر موجب ماندن طولانی مدت غذا در معده و فساد آن می‌شود.
خوردن غذاهای چرب قبل از خواب توصیه نمی‌شود
۱۲٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : ورزش و فعالیت بدنی
همه ما تجربه داریم که زمانی که فرزندانمان در طول روز ورزش یا فعالیت بدنی دارند، سریع‌تر و عمیق‌تر به خواب می‌روند.
متاسفانه زندگی‌های امروز بودن در طبیعت و فعالیت فیزیکی را از فرزندانمان گرفته است.
ما والدین موظفیم فضای لازم برای فعالیت بدنی فرزندانمان را ایجاد نماییم.
البته فعالیت‌داشتن خیلی زیاد هم می‌تواند موجب اختلال در خواب شود. مخصوصا اگر بلافاصله بعد از فعالیت شدید بدنی فرزندانمان بخوابند.
پیشنهاد می‌شود حداقل ۲ ساعت بین فعالیت شدید بدنی و خواب فرزندانمان فاصله باشد!
۱۳٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : اثر وسایل دیجیتال بر خواب کودکان
موبایلها،تبلت‌ها، لبتاب‌ها،مونیتورها ،وسایل بازی دیجیتال و تلویزیون بر روی خواب فرزندانمان اثر دارد.
مخصوصا نور آبی منتشر شده توسط این صفحه نمایش‌ها موجب اختلال در خواب می‌شوند.
تحقیقات مختلفی در این خصوص انجام شده است.
درمورد
در مورد مضرات صفحه نمایش و خصوصا تبلت‌ها و موبایلها این مقاله را مطالعه نمایید.
خیلی از ما والدین می‌دانیم خوب نیست فرزندانمان مرتب پای این دستگاه‌ها و موبایلها باشد،
ولی نمی‌دانیم چکار کنیم تا اثرات منفی این وسایل روی فرزندانمان کاهش یابد.
برای کاهش اثرات منفی وسایل دیجیتال مطالعه این مقاله را توصیه می‌نمایم.
۱۴٫ درمان دیر خوابیدن کودکان : ندیدن فیلم‌های هیجانی و ترسناک خصوصا در شب
لطفا برای لحظاتی چشمتان را ببندید و یک لواشک ترش و خوشمزه را تصور کنید!
همین میزان تصور لواشک موجب ترشح بزاق دهانمان می‌شود!
هنر رسانه‌ها این است که ما خودمان را در صحنه‌ی اتفاق رویداد بدانیم.
مثلا وقتی داریم یک بازی فوتبال را می‌بینیم،اگر فیلم‌بردار و گزارشگر و … خوب کارشان را انجام دهند ما هم خودمان را در زمین بازی حس می‌کنیم!
شاید شما هم هیجان و شور تماشاگرانی که دارند پای تلویزیون فیلم یک فوتبال را می‌بینند و هنگام گل زدن و گل خوردن از جا بلند می‌شوند و دست می‌زنند و فریاد می‌کشند را دیده باشید.
هنر فیلم‌سازان هم همین است،
فیلمی خوب است که تماشاگر خودش را در بین بازیگران (و شاید جای بازیگر فیلم ) ببیند!
وقتی فرزند ما ( و حتی خود ما) دارد فیلم نگاه می‌کند،بدن ما خودش را درون آن فیلم فرض می‌کند و همانند تصور لواشک غدد درون ریز بدن شروع به کار می‌کنند.
مثلا بدن آماده می‌شود که بجنگد یا فرار بکند.
برای این کار فشار خون، سیستم تعرق بدن، و هزاران سیستم دیگری که در بدن ما وجود دارد خودش را آماده می‌کند.
حالا اگر فرزند ما بلافاصله بعد از دیدن فیلم (زمانی که بدن آماده برای انجام یک فعالیت فیزیکی شدید است) به رختخواب برود، خواب خوبی را نخواهد داشت!
کاهش نگاه کردن به فیلم‌ها و فاصله انداختن بین دیدن فیلم و زمان خواب می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند!
مرسی خیلی خوب بود